NC Koordinat Sistemleri

Tezgahın kontrol ünitesinden alınan ve tezgah iletim sistemi tarafından harekete çevrilen
bilgiler, tezgahın çeşitli hareket elemanlarını harekete geçirir. Hareket elemanlarını kontrol
edilen, yani programdaki bilgilere göre gerçekleştirilen hareket yönlerine eksen denir.
Nümerik kontrollu tezgahlarda tezgah eksenlerini belirtmek için kartezyen koordinat sistemi
seçilmiştir. ISO koordinat sistemi olarak bilinen bu sisteme göre X,Y,Z ile gösterilen üç
doğrusal ve A,B,C ile simgelenen üç dönme hareketi için altı eksen mevcuttur. Parça
programlayıcısının iş parçasına göre kesici takımın bağıl konum ve hareket sıralamasını
yapabilmesi için bu standart eksen sistemini belirlemek ve bu konumları bu sisteme göre
saptamak zorundadır. Örneğin NC matkabını inceleyelim. Matkap mili sabit bir düşey
konumdadır ve tabla, mile göre hareketli olup bu eleman kontrol edilmektedir. Oysa işlemleri
kolaylaştırmak için iş parçasının (tablanın) sabit, fakat matkap milinin hareketli olduğunu
kabul ederiz. Buna göre eksenel koordinat sistemi tablaya göre oluşturulur.
Tabla düzleminde X ve Y eksenleri tesis edilir. Z ekseni bu düzleme diktir. Bu eksendeki
hareket matkap mili tarafından kontrol edilir. Şekil 2.3’te bu eksenler boyunca tablaya ait
takımın bağıl hareketine ait yönler (+) ve (-) olarak gösterilmiştir. Sütunlu NC matkaplar Z
ekseni boyunca kontrol olanağı verip vermediklerine göre iki ya da üç eksenli tezgahlar
olarak sınıflandırılırlar.
Nümerik kontrollü freze tezgahları ve benzer tezgahlar (delik büyütme), matkaplarınkine
benzeyen bir eksen sistemi kullanırlar. Bu üç sisteme ek olarak bir ya da daha fazla dönme
eksenine kontrol olanağına da sahip olabilirler. Bu eksenler X,Y,Z eksenleri ile yaptıkları
açılarla belirlenirler ve pozitif veya negatif olmaları sağ el kuralı ile bulunur. Bu kuralda
başparmak (+) doğrusal ekseni gösteriri (X,Y veya Z) elin kapalı parmağının yönü pozitif
dönme yönü olacaktır.